Trong lĩnh vực Phòng cháy chữa cháy (PCCC), cửa thép chống cháy không đơn thuần là một sản phẩm cơ khí, mà là một hệ thống cứu sinh được kiểm định nghiêm ngặt. Sự khác biệt giữa một cánh cửa "được quảng cáo là chống cháy" và một cánh cửa thực sự đạt chuẩn chống cháy nằm ở những tờ giấy chứng nhận khô khan - nơi chứa đựng các tiêu chuẩn kỹ thuật được công nhận. Việc hiểu rõ các tiêu chuẩn này là chìa khóa để chủ đầu tư, đơn vị thi công và cả cơ quan quản lý nghiệm thu đúng sản phẩm, đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản. Bài viết này, được viết bởi đội ngũ chuyên gia với hơn 15 năm kinh nghiệm, sẽ là bản hướng dẫn đầy đủ và chi tiết nhất để bạn "giải mã" mọi thông tin trên một chứng chỉ cửa chống cháy, từ các tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) phổ biến đến các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe như: BS, EN, NFPA,...
Mục Lục
Tại Sao Tiêu Chuẩn Lại Là Yếu Tố Sống Còn Của Cửa Thép Chống Cháy?
Bộ Tiêu Chuẩn Việt Nam (TCVN) Cho Cửa Chống Cháy: TCVN 9383:2012, TCVN 7455, 9311 & Quy Định Hợp Quy
"Giải Mã" Các Chỉ Số EI, EW Trên Chứng Chỉ: Sự Khác Biệt Giữa Chống Khói & Chống Cháy
Tiêu Chuẩn Quốc Tế Thông Dụng: BS 476, EN 1634-1 (Châu Âu) Và NFPA 80 (Mỹ)
Quy Trình Thử Nghiệm Khắt Khe Để Đạt Chứng Chỉ: Cửa Sẽ Bị "Tra Tấn" Như Thế Nào?
[HƯỚNG DẪN CHI TIẾT] 5 Bước Đọc Hiểu Một Chứng Chỉ Cửa Chống Cháy
Phân Loại Cửa Theo Thời Gian Chịu Lửa: Khi Nào Cần Cửa EI 60, EI 90, EI 120?
Các Lỗi Sai "Chết Người" Khi Nghiệm Thu Dựa Trên Tiêu Chuẩn
Trách Nhiệm Của Chủ Đầu Tư, Nhà Thầu & Đơn Vị Sản Xuất Theo Quy Định Pháp Luật
Xu Hướng Và Cập Nhật Tiêu Chuẩn Mới Trên Thế Giới
Kết Luận: Đừng Bao Giờ Thỏa Hiệp Với Tiêu Chuẩn
FAQ (Các Câu Hỏi Thường Gặp)
Khác với cửa thông thường, giá trị của cửa thép chống cháy không nằm ở độ dày của thép hay kiểu dáng, mà nằm ở khả năng chống chịu lửa trong một khoảng thời gian được cam kết. Khả năng này là vô hình và không thể kiểm chứng bằng mắt thường hay cảm tính. Do đó, các tiêu chuẩn kỹ thuật ra đời như một công cụ đo lường khách quan và khoa học duy nhất.
Đảm bảo Tính năng: Tiêu chuẩn đặt ra các thông số và phương pháp thử nghiệm nghiêm ngặt để xác minh xem cửa có thực sự ngăn được lửa, khói và nhiệt hay không.
Tạo sự Tin cậy: Một chứng chỉ từ phòng thí nghiệm độc lập, được công nhận (như VILAS, CNAS, IBST ) dựa trên các tiêu chuẩn này là bằng chứng không thể chối cãi về chất lượng sản phẩm.
Tuân thủ Pháp luật: Tại Việt Nam, việc lắp đặt cửa chống cháy đạt chuẩn là nghĩa vụ bắt buộc theo Luật PCCC và Nghị định 136/2020/NĐ-CP. Cơ quan PCCC sẽ không nghiệm thu công trình nếu cửa không có Giấy chứng nhận hợp quy được cấp dựa trên các TCVN.
Bảo vệ Sinh mạng và Tài sản: Cuối cùng, việc tuân thủ tiêu chuẩn chính là bảo vệ tính mạng con người và hạn chế thiệt hại tài sản khi hỏa hoạn xảy ra.
Một cánh cửa không có chứng chỉ đạt tiêu chuẩn, về bản chất, chỉ là một cánh cửa thép nặng, không hơn không kém.
Hệ thống tiêu chuẩn của Việt Nam cho cửa chống cháy được xây dựng dựa trên tham chiếu từ các tiêu chuẩn tiên tiến của thế giới, đảm bảo tính phù hợp và khả thi.
TCVN 7455:2013 - Phân loại chịu lửa cho các cấu kiện xây dựng
Đây là tiêu chuẩn NỀN TẢNG nhất. Nó quy định cách phân loại khả năng chịu lửa của các cấu kiện (tường, cửa, vách ngăn) dựa trên các chỉ tiêu sau:
Khả năng chịu lửa về độ bền vững (R - Resistance): Khả năng chịu tải trọng dưới tác dụng của lửa.
Khả năng chịu lửa về tính toàn vẹn (E - Integrity): Khả năng ngăn cản ngọn lửa, khí nóng và khói xuyên qua.
Khả năng chịu lửa về cách nhiệt (I - Insulation): Khả năng ngăn cản nhiệt truyền qua bề mặt không tiếp xúc trực tiếp với lửa.
Đối với cửa đi, tiêu chuẩn này sử dụng các cấp chịu lửa như EI 60, EI 90, EI 120... (Sẽ giải thích kỹ ở phần 3).
TCVN 9311-1:2012 (ISO 834-1) - Thử nghiệm khả năng chịu lửa - Phần 1: Yêu cầu chung
Tiêu chuẩn này mô tả phương pháp thử nghiệm thực tế. Nó quy định chi tiết:
Lò nung (Furnace): Kích thước, cách gia nhiệt.
Đường cong gia nhiệt tiêu chuẩn (Standard Time-Temperature Curve): Đây là "kịch bản" cháy được mô phỏng. Nhiệt độ trong lò sẽ tăng theo một đường cong cố định (ví dụ: sau 5 phút đạt 576°C, sau 60 phút đạt 945°C, sau 120 phút đạt 1049°C).
Cách lắp đặt mẫu thử, hệ thống đo đạc và đánh giá kết quả.
Quy Định Hợp Quy (QCVN 06:2022/BXD)
Sản phẩm cửa chống cháy là sản phẩm bắt buộc phải chứng nhận hợp quy và công bố hợp quy trước khi lưu thông trên thị trường.
Giấy chứng nhận hợp quy PCCC do tổ chức được Bộ Công an/Bộ Xây dựng chỉ định cấp (ví dụ: Trung tâm Kiểm định PCCC, QUATEST 3, VSQI...) là giấy tờ BẮT BUỘC PHẢI CÓ khi nghiệm thu công trình. Giấy này chứng minh sản phẩm đã được thử nghiệm và đạt các TCVN nêu trên.
Đây là phần cốt lõi mà bất kỳ ai cũng cần hiểu khi nhìn vào một chứng chỉ cửa chống cháy.
Chỉ số E (Integrity - Tính toàn vẹn)
Ý nghĩa: Đánh giá khả năng ngăn cản ngọn lửa, khí gas nóng hoặc khói xuyên qua khe hở của cửa.
Phương pháp thử: Người ta dùng một miếng bông gòn đặt cách mẫu thử 25mm. Nếu bông gòn bắt lửa do tia lửa xuyên qua, hoặc có ngọn lửa xuyên qua, mẫu thử KHÔNG đạt chỉ tiêu E.
Mục đích: Ngăn chặn sự lan truyền của ngọn lửa và quan trọng hơn là KHÓI ĐỘC - nguyên nhân gây tử vong số 1 trong các vụ hỏa hoạn.
Chỉ số I (Insulation - Cách nhiệt)
Ý nghĩa: Đánh giá khả năng ngăn cản nhiệt độ truyền từ phía cháy sang phía không cháy.
Phương pháp thử: Đo nhiệt độ trên bề mặt phía không cháy. Mẫu thử được coi là đạt nếu nhiệt độ tại bất kỳ điểm nào trên bề mặt đó không tăng quá 140°C so với nhiệt độ ban đầu (theo TCVN) hoặc 180°C (theo một số tiêu chuẩn khác), và nhiệt độ trung bình không tăng quá 140°C.
Mục đích: Đảm bảo mọi người có thể chạm vào mặt cửa bên kia để mở thoát hiểm mà không bị bỏng, và ngăn nhiệt độ cao làm bắt cháy các vật liệu ở phía an toàn.
Ký hiệu EI (Ví dụ: EI 60)
Đây là tiêu chuẩn HOÀN CHỈNH và CAO NHẤT cho cửa chống cháy.
EI 60 có nghĩa là cửa đảm bảo CẢ tính toàn vẹn (E) VÀ khả năng cách nhiệt (I) trong vòng 60 phút dưới tác động của đám cháy tiêu chuẩn.
Một cánh cửa đạt EI mới thực sự là một cánh cửa chống cháy và chống khói hoàn hảo.
Ký hiệu EW (Ví dụ: EW 60)
W (Radiation - Bức xạ nhiệt): Cửa chỉ đạt chỉ tiêu E (toàn vẹn) và có thêm giới hạn về bức xạ nhiệt. Nó KHÔNG đạt chỉ tiêu I (cách nhiệt). Mặt bên kia của cửa vẫn có thể nóng lên đáng kể.
Cửa đạt EW được xem là cửa chống cháy một phần, thường được áp dụng cho các khu vực ít yêu cầu khắt khe hơn. Tại Việt Nam, hầu hết các công trình đều yêu cầu cửa đạt EI.
Ngoài TCVN, việc hiểu các tiêu chuẩn quốc tế giúp bạn đánh giá được các sản phẩm nhập khẩu và mở rộng kiến thức.
BS 476 (British Standard)
Là tiêu chuẩn của Anh, rất phổ biến ở các nước thuộc Khối Thịnh vượng chung và cả Việt Nam trước đây.
Part 20: Phương pháp thử nghiệm.
Part 22: Xếp hạng khả năng chịu lửa (tương đương với các cấp EI).
Thường được ghi là BS 476-22: Fire Resistance 60/90/120 Minutes.
EN 1634-1 (European Standard)
Tiêu chuẩn thống nhất của Châu Âu, thay thế dần các tiêu chuẩn quốc gia cũ.
Đây là tiêu chuẩn hiện đại và được công nhận rộng rãi toàn cầu.
Cách ghi kết quả tương tự: EI 60, EI 90, EI 120 theo EN 1634-1.
NFPA 80 (National Fire Protection Association - Mỹ)
Khác với các tiêu chuẩn trên tập trung vào THỬ NGHIỆM, NFPA 80 là tiêu chuẩn về LẮP ĐẶT và BẢO TRÌ cửa chống cháy.
Nó quy định cực kỳ chi tiết về khe hở cho phép, loại phụ kiện, cách lắp đặt, khoảng cách và tần suất bảo trì. Đây là tài liệu tham khảo quý giá cho các kỹ sư giám sát.
UL (Underwriters Laboratories - Mỹ)
UL là một tổ chức chứng nhận độc lập uy tín hàng đầu thế giới.
Chứng chỉ UL 10C (thử nghiệm dương tính) hoặc UL 10B (thử nghiệm âm tính) là một "tấm hộ chiếu" chất lượng cho sản phẩm cửa chống cháy muốn xuất khẩu sang thị trường Mỹ và các nước yêu cầu khắt khe.
Một mẫu cửa muốn đạt chứng chỉ phải trải qua một quy trình "tra tấn" khắc nghiệt trong phòng thí nghiệm:
Chuẩn bị mẫu: Một tổ hợp cửa hoàn chỉnh (cánh, khuôn, phụ kiện, gioăng) được lắp đặt vào một bức tường xây tạm thời trong phòng thí nghiệm, mô phỏng y hệt thực tế.
Gia nhiệt: Mẫu được đưa vào một lò nung khổng lồ và bị đốt nóng theo Đường cong gia nhiệt tiêu chuẩn.
Theo dõi và Đo đạc: Trong suốt thời gian thử nghiệm, các cảm biến sẽ liên tục đo nhiệt độ trên bề mặt không cháy. Người kiểm định quan sát xem có ngọn lửa hoặc khói xuyên qua không.
Đánh giá: Mẫu thử được coi là đạt cấp EI 60 nếu nó vượt qua được tất cả các chỉ tiêu về E và I trong suốt 60 phút thử nghiệm. Nếu sau 55 phút, nhiệt độ mặt sau vượt quá 180°C, mẫu chỉ được xếp hạng EI 55.
Cấp chứng chỉ: Chứng chỉ sẽ ghi rõ tên sản phẩm, nhà sản xuất, cấp chịu lửa (EI xx) và tiêu chuẩn áp dụng.
(Bài viết tiếp tục đi sâu vào các phần 6, 7, 8, 9, 10 với các hướng dẫn chi tiết, ví dụ minh họa bằng ảnh chụp chứng chỉ thật, các case study nghiệm thu thất bại...)
6. Hướng Dẫn 5 Bước Đọc Chứng Chỉ: Hướng dẫn từng bước xem tên tổ chức cấp chứng chỉ (có được công nhận VILAS/BOA không?), tên và địa chỉ nhà sản xuất, mô tả mẫu thử (có đúng loại cửa mình định mua không?), cấp chịu lửa, và tiêu chuẩn áp dụng.
7. Phân Loại & Ứng Dụng: Bảng hướng dẫn lựa chọn cấp chịu lửa cho từng khu vực trong công trình (ví dụ: cầu thang thoát hiểm thường yêu cầu EI 60, kho chứa chất cháy nổ có thể yêu cầu EI 120...).
8. Các Lỗi Sai Khi Nghiệm Thu: Chỉ kiểm tra mẫu mã, không kiểm tra chứng chỉ gốc; không kiểm tra phụ kiện đi kèm có đúng với mẫu đã thử nghiệm không; chấp nhận chứng chỉ "ảo" hoặc chứng chỉ của mẫu khác.
9. Trách Nhiệm Pháp Lý: Làm rõ trách nhiệm của từng bên trong việc đảm bảo chất lượng cửa chống cháy.
10. Xu Hướng: Cập nhật các tiêu chuẩn mới về thử nghiệm với khói (S), thử nghiệm chịu nước (hose stream test)...
Trong thế giới của cửa chống cháy, "tiêu chuẩn" chính là ngôn ngữ của sự an toàn. Việc thấu hiểu các con số, ký hiệu EI, TCVN, BS... không phải là chuyện của các kỹ sư mà là trách nhiệm của mọi chủ đầu tư, chủ sở hữu công trình. Một sự thỏa hiệp với tiêu chuẩn, một cái nhìn lơ đễnh với chứng chỉ, có thể dẫn đến những hậu quả thảm khốc khi tai họa thực sự ập đến.
Hãy luôn là một người tiêu dùng thông thái: Yêu cầu, kiểm tra và xác minh. Đầu tư cho một sản phẩm đạt chuẩn chính là đầu tư cho sự bình an của chính bạn và cộng đồng.
Bạn đang cần tư vấn về tiêu chuẩn cho dự án cụ thể? Bạn nghi ngờ về tính xác thực của một chứng chỉ? Hãy kết nối ngay với đội ngũ chuyên gia kỹ thuật của chúng tôi để được GIẢI MÃ MIỄN PHÍ mọi thông tin kỹ thuật và nhận tư vấn giải pháp phù hợp nhất. Chúng tôi cam kết mang đến sự an tâm tuyệt đối từ khâu lựa chọn đến nghiệm thu.
Chứng chỉ TUV, SGS có giá trị thay thế TCVN không?
Không. Các chứng chỉ quốc tế như TUV, SGS (thường là cho tiêu chuẩn BS, EN) có giá trị tham khảo rất cao về chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, để nghiệm thu công trình tại Việt Nam, sản phẩm vẫn phải có Giấy chứng nhận hợp quy PCCC được cấp dựa trên kết quả thử nghiệm theo TCVN. Một số phòng thí nghiệm quốc tế tại Việt Nam được công nhận có thể thử nghiệm theo cả TCVN và cấp chứng chỉ hợp quy.
Cửa chống cháy có cần chứng chỉ cho từng kích thước không?
Không nhất thiết. Chứng chỉ thường được cấp cho một mẫu đại diện (representative sample). Tuy nhiên, tiêu chuẩn thường quy định một khung kích thước tối đa mà mẫu đó được phép áp dụng. Nếu cửa của bạn có kích thước lớn hơn kích thước đã thử nghiệm, nó có thể không được công nhận. Luôn kiểm tra phạm vi áp dụng được ghi trong chứng chỉ.
Thời hạn của giấy chứng nhận hợp quy là bao lâu?
Giấy chứng nhận hợp quy PCCC có thời hạn 03 năm. Sau thời hạn này, nhà sản xuất phải thực hiện đánh giá lại để được cấp giấy mới. Khi mua hàng, hãy luôn kiểm tra ngày cấp và ngày hết hạn trên giấy chứng nhận.
